η ουδετερότητα που γέρνει

Αναρωτιέμαι την τελευταία εβδομάδα πώς ακριβώς πρέπει να εξηγήσω αυτά που παρακολουθήσαμε με αφορμή το debtocracy, αλλά και τα όσα ακούμε για την περίπτωση της Κερατέας. Για το φιλμ του Χατζηστεφάνου, κυριάρχησε από μια μερίδα κόσμου μια κριτική, που επικαλούνταν την αντικειμενικότητα, την απουσία της άλλης πλευράς και τη δημοσιογραφική δεοντολογία. Δεν ήταν ντοκιμαντέρ, ήταν προπαγάνδα, έλεγαν. Αλλά δε με ενδιαφέρει τι ήταν ή δεν ήταν το debtocracy. Η κριτική που ασκήθηκε είναι κτγμ μέρος μόνο ενός λόγου που αρθρώνεται συστηματικά τον τελευταία χρόνο. Πρόκειται για ένα λόγο που προτάσσει την κοινή λογική, το αυτονόητο, την επιχειρηματολογία που κρατάει ίσες αποστάσεις και κυρίως την πρόοδο, λες και αυτή είναι μια έννοια κοινά αποδεκτή και συμφωνημένη. Ως προς την Κερατέα, ο ίδιος λόγος αναφέρεται στην νομιμότητα, τη βία, την ανομία και την περίφημη κουλτούρα της μεταπολίτευσης.

Με αυτόν τον τρόπο, σε όλες τις συζητήσεις μοιάζουν αυτομάτως να δημιουργούνται δύο στρατόπεδα. Απ’ τη μια οι υποστηρικτές της λογικής και της μετριοπάθειας και απ’ την άλλη οι αριστεριστές και οι συντηρητικοί που δε θέλουν να αλλάξουμε, δηλαδή να προοδεύσουμε. Η αυτόματη δημιουργία αυτών των δύο πλευρών, έχει την εξής συνέπεια: όποιος δεν χρησιμοποιεί τον λόγο περί αυτονόητου και νομιμότητας, μοιάζει να υπερασπίζεται στο σύνολό του, τον Χατζηστεφάνου ή τους κάτοικους της Κερατέας ή τους εκάστοτε απεργούς και διαμαρτυρόμενους. Αντίθετα, η άλλη πλευρά μοιάζει να μιλά υπέρ ενός σύγχρονου και οργανωμένου κράτους, στο οποίο οι νόμοι ισχύουν και δεν είναι κουρελόχαρτα. Το «αλλάζουμε ή βουλιάζουμε» χωρίς καλά καλά να το καταλάβουμε, έχει μεταφερθεί στο δημόσιο λόγο, ειδικά στο διαδίκτυο. Μάλιστα όσοι δεν συμμερίζονται το αλλάζουμε του ΓΑΠ, φαίνεται ότι κάθε φορά πρέπει να αποδεικνύουν ότι δεν είναι αργόσχολοι συνδικαλιστές, κοπρίτες δ.υ. ή περίεργοι τύποι που σκοπεύουν να οδηγήσουν «την πατρίδα μας» (όπως κατ’ επανάληψη επιχείρησε χτες ο πρωθυπουργός να τονίσει) στην απομόνωση και το βάθος της θάλασσας. Λοιπόν τί θέλετε; Να βουλιάξουμε;

Είναι όμως τέτοιες οι δύο πλευρές; Αριστεριστές εναντίον επανάστασης του αυτονόητου; Μολότοφ εναντίον μιας πολυπόθητης νομιμότητας (με την έννοια του τέλους της ατιμωρησίας); Είναι δηλαδή τόσο ξεκάθαρες οι δύο πλευρές; Κτγμ οι – πολλές φορές αξιόλογες – φωνές που αρθρώνουν τον υπέρ λογικής λόγο στο μπαζ, το τουίτερ ή τα ποστς έχουν πετύχει την εξής πολύ σημαντική νίκη στο δημόσιο διάλογο. Να παρουσιάζονται όχι ως φωνή μιας απ’ τις δύο πλευρές, αλλά ως αντανάκλαση της λογικής και της ουδετερότητας που προσπαθεί να βρει τις κατά το δυνατόν καλύτερες για την Ελλάδα λύσεις.

Έτσι φτάνουμε σε οριακά σημεία, με ένα μέρος του κόσμου να τα χώνει στον Χατζηστεφάνου και την Κιτίδη χρησιμοποιώντας ως επιχειρήματα άλλοτε την – ούτως ή άλλως ανύπαρκτη – δημοσιογραφική δεοντολογία και άλλοτε την έλλειψη αντικειμενικότητας*. Φυσικά δεν είναι αντικειμενικό το debtocracy. Αλλά το μέγεθος του πεσίματος δεν δικαιολογείται, όταν καθημερινά έχουμε αυτές τις ειδήσεις και αυτές τις εφημερίδες. Εϊναι σαν να παρακολουθούμε σχετικά σιωπηλοί αυτή την μυθική γυναίκα, την κυρία αντικειμενικότητα να βιάζεται καθημερινά. Όταν κάποιος περάσει και της ρίξει ένα μικρό χαστουκάκι, ξεσηκωνόμαστε.

Περίεργη είναι και η αντιμετώπιση στο ζήτημα της Κερατέας. Δεν ξέρω αν οι κάτοικοι έχουν δίκιο στην ουσία του προβλήματος ή πόσο δίκιο έχουν τέλος πάντων. Ξέρω όμως ότι το κέντρο του προβλήματος μετατοπίζεται πλήρως όταν η κυβέρνηση αποφασίζει να επιβάλλει το νόμο με μόνο τρόπο την όσο δυνατόν σκληρότερη και βίαιη στάση. Όταν οι κάτοικοι διαμαρτύρονται – υπερβολικά ή όχι, δικαίως ή όχι – και αποφασίζεις να απαντήσεις με το μεγαλύτερο απόθεμα χημικών, με τη μεγαλύτερη κυνικότητα (τα ΜΑΤ να φωνάζουν το όνομα του Γρηγορόπουλου προς τους κατοίκους) και τη μέγιστη λύσσα του γκλομπ. Τα προβλήματα δεν λύνονται από ανθρώπους που φοράνε στολές.

Αντί να συζητάμε όμως αυτά, μιλάμε για την κουλτούρα της μεταπολίτευσης και την ανομία. Βέβαια, προσωπικά συμφωνώ όσο δεν πάει. Είναι απ’ τα μεγαλύτερα προβλήματα της Ελλάδας η κουλτούρα της μεταπολίτευσης. Βασικοί της φορείς όμως είναι το ΠΑΣΟΚ και η ΝΔ. Αυτοί δηλαδή που κυβέρνησαν. Αυτοί που καθιέρωσαν την ανομία και την ατιμωρησία. Αυτοί που πλούτισαν και αυτοί που έχτισαν την κουλτούρα του εύκολου πλουτισμού, της λαμογιάς, του τζιπ και του κότερου. Το χρηματιστήριο ως τζόγος, οι επιδοτήσεις της ΕΕ ως λεφτά χωρίς καμιά άλλη υποχρέωση, τα ρουμς του λετ χωρίς καμιά άλλη παραγωγική διαδικασία στην Ελλάδα. Όλα αυτά ποιος τα δημιούργησε; Μα φυσικά η Αριστερά, που είχε επικρατήσει ιδεολογικά στην Ελλάδα. Μα είναι τόσο τραγικό να κατηγορείται για ιδεολογική ηγεμονία η αριστερά, που δεν μπορώ να επιχειρηματολογήσω. Ο Λαλιώτης, ο Βουλγαράκης, ο Τσοβόλας, ο Μητσοτάκης, ο Νεονάκης, ο Μαρκογιαννάκης και ο Σουφλιάς. Όλοι μέλη του σύριζα.

Κλείνω την φλύαρη παρένθεση, επανέρχομαι και εξηγούμαι. Αυτό που θέλω να πω είναι ότι η Μ. Ξαφά δεν είναι ένας ουδέτερος, καλών προθέσεων παρατηρητής που πασχίζει να βρει τις καλύτερες λύσεις. Ο Στ. Τσακυράκης όταν λέει μείωση του κοινωνικού κράτους δεν είναι ένας νηφάλιος συζητητής που ψάχνει διέξοδο. Οι παρουσιαστές των ειδήσεων του Μέγκα δεν αγωνιούν απλά ειλικρινά για το αν είναι άτολμες οι εξαγγελίες του υπουργικού συμβουλίου. Όλοι αυτοί παίρνουν μια ξεκάθαρη θέση. Δέχονται το ενδεχόμενο εξαθλίωσης ενός μέρους του πληθυσμού, στη λογική ότι θα μειώσουμε το χρέος και κάποτε θα αναπτυχθεί με σωστό τρόπο η χώρα (ας μην τους καταλογίσουμε για τώρα άλλου είδους προθέσεις). Δεν είναι λοιπόν ουδέτεροι και νηφάλιοι. Είναι απλά το ένα άκρο. Γιατί εδώ και τώρα, στην Ελλάδα δεν υπάρχει αυτονόητο και λογικές επιλογές. Υπάρχουν πολιτικές επιλογές. Δεν είναι ανήθικο, κακό ή προδοτικό. Ο καθένας καλά κάνει κι έχει τις απόψεις που έχει. Αλλά ας μην βαφτίζουμε την ξεκάθαρη πολιτική, επανάσταση του αυτονόητου και ας μην χρησιμοποιούμε ηθικολογικής χροιάς διλήμματα «αλλάζουμε ή βουλιάζουμε».

Το πρόβλημά μου όμως δεν είναι το κρυφτό της μιας πλευράς. Το πρόβλημά μου δεν είναι καν οι – τουλάχιστον ανήθικες – διατυπώσεις του στιλ «even taking over whole villages». Το πρόβλημά μου είναι ότι η δική μου πλευρά, αν υποτεθεί ότι ανήκω στους αριστεριστές δεν με αφήνει να ενοχληθώ απ’ όσους υποστηρίζουν ότι πρέπει να ιδιωτικοποιηθεί το νερό και να κλείσουν οι δομές για τα παιδιά με προβλήματα. Το πρόβλημά μου είναι ότι η πλευρά μου δεν μπορεί να σταματήσει να ασχολείται με τους μπάτσους. Ότι δεν μπορεί να υπερασπιστεί αυτό που πρέπει να υπερασπιστεί στην Κερατέα, αλλά ξεσπάει σε βερμπαλισμούς. Ότι υιοθετεί τους ίδιους τρόπους που μεταχειρίζεται το σύστημα για να μας εξουθενώσει. Στο παιχνίδι που στήνει η εκάστοτε εξουσία με τους δικούς της όρους, δεν μπορούμε όμως να νικήσουμε.

Απ’ την άλλη, πρέπει να πω ότι  καταλαβαίνω την οργή που παρατηρώ στα μάτια ορισμένων φίλων. Χτες την ώρα που μιλούσε ο πρωθυπουργός και έλεγε για άλλη μια φορά ότι σωθήκαμε απ’ την χρεοκοπία και προχωράμε, οδηγούσα έξω απ’ το ΣΕΦ. Κάτω απ’ τις γέφυρες, ανάμεσα στους δρόμους, άστεγοι έχουν στήσει πρόχειρα καταλύματα. Το προηγούμενο βράδυ, μια φίλη μου είχε ανακοινώσει ότι πλέον είναι άνεργη. Λίγες ώρες νωρίτερα, κοίταγα το λογαριασμό της ΔΕΗ. Και τα νούμερα που δεν βγαίνουν δεν είναι εικόνα στις ειδήσεις. Δεν είναι μια υποκριτική παραθυράτη διαφωνία μεταξύ παρουσιαστή και υπουργού. Δεν είναι άλλη μια ηθικολογική και εκτός τόπου ομιλία του ΓΑΠ. Είναι η πραγματικότητα που όσοι εμφανίζονται στην τηλεόραση αρνούνται να αντιληφθούν και είναι η πραγματικότητα που θα μας πνίξει όλους.

*»there is no such thing as Objective Journalism. The phrase itself is a pompous contradiction in terms.» που θα έλεγε κι ο H. Thompson