(Μην περιμένετε σοβαρές αναλύσεις, η πολιτική, οικονομική και οποιαδήποτε άλλη συγκρότηση λείπει.)
Μου εξηγούν ότι στην επαρχιακή πόλη που μένουν, οικογένειες πάνε σε άλλες συνοικίες και ψάχνουν στα σκουπίδια για να μην τους αναγνωρίσουν οι γείτονες. Έπειτα η Μ. λέει, ότι κοιτώντας απ’ το παράθυρο, είδε τις προάλλες, ένα πατέρα να ψάχνει μέσα στον κάδο. Ανακάλυψε κάτι αλλά ήταν στο κάτω μέρος και δεν έφτανε. Σήκωσε το παιδί του, το έπιασε απ’ τη μέση και το κράτησε πάνω (αλλά και μέσα) απ’ τον κάδο για να φτάσει το αντικείμενο της παρατήρησης. Το λάφυρο αποδείχτηκε ότι ήταν ένα σακουλάκι με κρουασανάκια.
Οι απαντήσεις στα διάφορα ερωτήματα δεν μπορούν να παραμένουν ίδιες ανεξαρτήτως συνθηκών, περιρρέουσας ατμόσφαιρας και των ανθρώπων γύρω σου.
***
Κάποτε, όταν φίλοι συζητούσαν σχετικά με τη χρησιμότητα της παρουσίας των αριστερών κομμάτων στη βουλή βρισκόμασταν συχνά σε διαφωνία. Έλεγα ότι ένα αριστερό κόμμα ( ή καλύτερα μια συλλογικότητα ), θα έπρεπε μεν να κινητοποιείται εντός της κοινωνίας, αλλά δε χρειάζεται να απορρίπτει εντελώς τους θεσμούς. Οκ, προβληματική η αντιπροσωπευτική δημοκρατία, αλλά κάνουμε ότι μπορούμε μέσα στα πλαίσιά της, δρώντας κυρίως αμυντικά μέσα στη βουλή.
Τώρα αν με ρωτήσεις τι δουλειά έχει ένα αριστερό κόμμα στην παρούσα βουλή, θα δυσκολευτώ να βρω απάντηση. Μπορεί να σου πω ότι δεν είναι το βασικό να παραιτηθεί. Είναι όμως βασικό να στρέψουν όλο το ενδιαφέρον και τις δυνάμεις τους στην κοινωνία. Εντός κοινωνίας και εκτός κεντρικής πολιτικής σκηνής. Αν πράγματι θεωρούμε ότι ξημερώνουν δέκα χρόνια άγριας νύχτας, αν θεωρούμε ειλικρινά ότι έρχεται κοινωνική εξαθλίωση, πείνα και τρίτος κόσμος, ας ετοιμαστούμε. Θα περίμενα λοιπόν απ’ τους αριστερούς σχηματισμούς να πάρουν χρήματα, δυνάμεις και ότι άλλο διαθέτουν και να δουλέψουν για τη δημιουργία κοινωνικών ιατρείων, συσσιτίων, ομάδων γειτονιάς, μαθημάτων, ανταλλακτικών παζαριών και ότι άλλο κρίνεται απαραίτητο. (Αυτά δηλαδή που έχουν αρχίσει να κάνουν ένα σωρό συλλογικότητες και μεμονωμένα άτομα). Θα περίμενα τα αριστερά κόμματα να έχουν ετοιμάσει ήδη σχέδιο για την επόμενη μέρα μιας χρεοκοπίας. Πρακτικό, εφαρμόσιμο σχέδιο που διασφαλίζει την επιβίωση των ανθρώπων.
Δεν φτάνει πια να ενημερώνουμε ότι αυξήθηκε ο αριθμός των ανθρώπων που ψάχνουν στα σκουπίδια. Δεν αρκεί να φωνάζουμε στα έδρανα και στα τηλεπαράθυρα (απ’ όπου βέβαια εξορίστηκαν την τελευταία εβδομάδα οι όσοι αριστεροί έχουν απομείνει) ότι οι γονείς είναι άνεργοι και δεν έχουν να πληρώσουν το ρεύμα, το χαράτσι, τα αγγλικά του παιδιού τους. Εντός της κοινωνίας, εκτός της βουλής, εκεί που οι άνθρωποι αναμετρώνται με το τελευταίο νομοσχέδιο, εκεί που οι αποφάσεις του ΔΝΤ και της πασοκονεοδημοκρατίας δεν είναι λέξεις, αλλά δόντια και σκληρές κυριολεξίες.
Δεν λέω ότι πρέπει να αποχωρήσουν σώνει και καλά από το κτίριο απέναντι απ’ την πλατεία συντάγματος. Απλά επισημαίνω ότι η μάχη καλώς ή κακώς δίνεται πλέον κυρίως (αν όχι εξ ολοκλήρου) έξω απ’ αυτό.
***
Κάποτε, όταν κάποιοι φίλοι μου έλεγαν ότι πρέπει έτσι κι αλλιώς να βγούμε απ’ την Ε.Ε., δυσκολευόμουν να συμφωνήσω. Καταλάβαινα τα επιχειρήματά τους, ας πούμε τα περί καταστροφής της αγροτικής (και όχι μόνο) παραγωγής. Αλλά τότε έλεγα ότι υπάρχει πιθανότητα για μια άλλη Ευρώπη, ότι τίποτα δεν έχει κριθεί οριστικά και ότι πρέπει να έχουμε κατά νου τη δυνατότητα που προσφέρεται. (Φαίνεται έκανα πολύ παρέα με συριζαίους).
Τώρα, αν με ρωτήσεις, θα σου πω ότι σε ένα τελεσίγραφο του στιλ: «βγάλτε κυβέρνηση σε τρεις μέρες ή υπογράψτε μια σύμβαση χωρίς να ρωτάτε για το αντίτιμο και έπειτα πανηγυρίστε γι’ αυτό», η απάντησή μας δεν μπορεί να είναι σκέτος τρόμος. Αν τα διλήμματα που θέτουν μια Τετάρτη βράδυ Σαρκοζί και Μέρκελ είναι εκβιαστικά, εξοντωτικά ή σκέτα κυνικά, η απάντηση δεν μπορεί να είναι εσωκομματικά ξεράσματα.
Η απάντηση ίσως μπορεί να είναι ένα εξίσου εκβιαστικό δίλημμα. Ή η Ευρώπη θα αλλάξει σε τρεις μέρες ή δεν μπορώ να είμαι μέλος αυτής της ένωσης. Εξυπνάδες θα πεις. Αλλά θα πρέπει να ρωτήσουμε πρώτα τους εαυτούς μας. Τι είναι η Ευρώπη; Μια έννοια έξω απ’ τις δυνάμεις που την απαρτίζουν; Μια ιδέα που δεν έχει καμία σχέση με την πραγματικότητα που πέφτει στα κεφάλια μας; Μια αόριστη γενική επίκληση σε αρχές που πλέον συναντάμε μόνο σε βιβλία και παρτιτούρες;
Η Ευρώπη είναι μια πραγματικότητα, υπάρχει και αποφασίζει σήμερα 10 χρόνια άγριας και άδικης λιτότητας για μας, αύριο για τους Ιταλούς, μεθαύριο για τους Γάλλους. Η Ευρώπη δεν είναι μια ιδέα που τιμωρεί λαούς ως απάντηση στις μίζες των κυβερνόντων, στην κακή διαχείριση των δημόσιων ταμείων ή ακόμη και στο πελατειακό κράτος. Αν έγινε πια μια δύναμη που ξέρει μόνο να απειλεί και να διαπραγματεύεται ένα επιτόκιο άνω του 4% με τους σκληρότερους δυνατούς όρους, δεν μπορεί να μας αφορά με υπαρξιακούς όρους. Αν αποφάσισαν οι γαλλογερμανοί ότι δεν πειράζει να διαλύσουν την κοινωνία για να διασφαλίσουν ένα υψηλότερο επιτόκιο ή περισσότερες ιδιωτικοποιήσεις, έχουν και οι αφηρημένες ιδέες τα όριά τους.
Δεν ήμουν και δεν είμαι οπαδός μιας σώνει και καλά εξόδου απ’ το ευρώ. Αυτό δεν σημαίνει όμως ότι είμαι οπαδός μιας σώνει και καλά παραμονής με οποιοδήποτε τίμημα. Οι κάδοι των σκουπιδιών σίγουρα βοηθάνε τους προϋπολογισμούς να δείχνουν ισοσκελισμένοι, δεν μπορούν όμως να είναι αποδεκτό μέσο για οποιοδήποτε σκοπό.
***
Και κάπου εδώ θυμάμαι ότι ο radical έλεγε σ’ ένα κείμενο, ότι η κρίση ριζοσπαστικοποιεί παθητικά. Δηλαδή, ακόμη κι αν εσύ μένεις σταθερός, τι συμβαίνει όταν όλα μοιάζουν να γλιστράνε διαρκώς προς μια πιο συντηρητική, αντιδραστική και αυταρχική συνθήκη;