παρεμβάσεις

Το προηγούμενο Σάββατο ήμαστε στην τεχνόπολη για το ship to Gaza. Ο κόσμος ήταν αρκετός και οι μουσικές ωραίες. Προς το τέλος της συναυλίας και ακριβώς τη στιγμή που ανέβηκε στη σκηνή ο Αγγελάκας, μια ομάδα προφανώς απ’ τον αντιεξουσιαστικό χώρο, άρχισε να φωνάζει ένα σύνθημα, πέταξε κάποια flyers προχωρώντας ανάμεσα στον κόσμο και τελικά έφτασε πάνω στη σκηνή. Ο τραγουδιστής και οι δύο μουσικοί σηκώθηκαν απ’ τις καρέκλες τους και πήγαν προς τα πίσω. Τα παιδιά που ανέβηκαν στη σκηνή άνοιξαν ένα πανό και ένας κάθισε στην καρέκλα μπροστά στο μικρόφωνο κρατώντας μερικά χαρτιά. Η παρέμβαση ήταν μια κίνηση αλληλεγγύης στους συλληφθέντες για την υπόθεση της τρομοκρατίας. Επίσης το κείμενο που διαβάστηκε σχολίασε εκτενώς τον τρόπο κάλυψης των τελευταίων γεγονότων από τα Μέσα. Μετά από λίγο, ένα σύνθημα ακόμη και τα παιδιά κατέβηκαν ήσυχα απ’ τη σκηνή για να μας αναλάβει ο Αγγελάκας.

Αμέσως στα κεφάλια ορισμένων από εμάς άρχισαν να στριφογυρίζουν γνωστές μίζερες και τζαναμπέτικες σκέψεις. Η παρέμβαση αποφασίζεται να γίνει κατά κάποιο τρόπο στην prime time (Εκείνη τη στιγμή, πριν βγει ο τελευταίος καλλιτέχνης με το ως γνωστόν φανατικό κοινό, είχε μαζευτεί ο περισσότερος κόσμος). Η παρέμβαση αποφασίζει να μιλήσει για τους συλληφθέντες. Αν δεν κάνω λάθος δεν υπάρχει η μικρή αναφορά στη Γάζα ή τους Παλαιστίνιους, για τους οποίους υπενθυμίζω είχε οργανωθεί η βραδιά. (Εδώ κρατάω μια επιφύλαξη γιατί μπορεί απλά να μην πρόσεξα ότι κάτι είπαν για το θέμα). Η παρέμβαση ακόμη και αν επιλέγει ως θέμα τις συλλήψεις καταναλώνει (νομίζω τουλάχιστον) πολύ περισσότερο χρόνο για να μιλήσει για τα μέσα, παρά για τον καθεαυτό κατασταλτικό μηχανισμό, την αστυνομία, το δικαστικό σύστημα.

Η παρέμβαση αυτή, σκέφτομαι, θέλει να ασκήσει κριτική αλλά τελικά καταλήγει να την ασκεί στο πεδίο του θεάματος. Χρησιμοποιεί όλους τους τρόπους του ιδεολογικού αντιπάλου. Διακόπτει την κανονική ροή την ώρα που παρακολουθούν οι περισσότεροι θεατές, δεν σχολιάζει το καθαυτό γεγονός αλλά την αντανάκλασή του στα μέσα, μιλάει την δική της επικοινωνιακή γλώσσα, ταυτόχρονα γνώριμη και απροσπέλαστη στους πολλούς, μετατοπίζει το θέμα της συζήτησης, σ’ ένα δευτερεύον θέμα που καταργεί την αρχική συζήτηση (συλλήψεις για την τρομοκρατία – παλαιστινιακό ζήτημα). Με τον τρόπο αυτό προσπαθεί να καθιερώσει το θέμα αυτό (το οποίο και θεωρεί προνομιακό της πεδίο) ως σημαντικότερο συγκριτικά με τα υπόλοιπα ζητήματα.

Αυτή την τακτική ας πούμε ακολουθεί και το δελτίο ειδήσεων όταν σε μια συζήτηση για τον Δεκέμβρη, κάποιος βουλευτής του Σύριζα ψάχνει εξηγήσεις για τη βία σε κοινωνικά αίτια και συνθήκες και ο παρουσιαστής απαντά: «Αφήστε τα αυτά. Πείτε μας ευθέως, καταδικάζετε τη βία απ’ όπου κι αν προέρχεται;». Ο παρουσιαστής δηλαδή αλλάζει το βασικό θέμα, το οποίο είναι οι τραγικές κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες που επικρατούν, διαλέγοντας ως κυρίαρχο ζήτημα τη δήλωση υποταγής στη δημοκρατική νομιμότητα. Αυτός που πριν έψαχνε για ερμηνείες και αιτίες είναι τώρα ο κατηγορούμενος.

[Μια παρατήρηση: Η εμμονή με τον σχολιασμό των μέσων, κατατρέχει σχεδόν όλους μας, αφού δεν θα θεωρηθεί υπερβολή αν τοποθετήσουμε τα Μέσα στον ευρύτερο κατασταλτικό μηχανισμό. (ή ακόμη καλύτερα αν τους δώσουμε πρωταρχική θέση στον μηχανισμό κατασκευής του συλλογικού φαντασιακού)].

Με λίγα λόγια αναρωτιέμαι αν ο καλύτερος τρόπος να ασκήσεις ουσιαστική κριτική στο κράτος και τους θεσμούς του, είναι η σχεδόν πλήρης υιοθέτηση των μεθόδων πειθούς και του τρόπου της επιχειρηματολογίας του. Σε live μετάδοση πάντα θα κερδίζουν οι υπερασπιστές του υπάρχουσας κατάστασης. Νομίζω το κρίσιμο σημείο είναι η κατάργηση του μεσολαβητή, όχι η κατάληψη του prime time.

Άλλωστε τα ερωτήματα αυξάνονταν το Σάββατο συνεχώς, όταν ας πούμε ο Αγγελάκας στο πρώτο τραγούδι είπε τους στίχους

«Καλά που έγινα σπουδαίος και τρανός
Κι ήταν ο Κύριος κι Αυτός καλός μαζί μου
Και δεν κατάντησα πρόσφυγα ναυαγός
Να παίζω στα χαμένα κάθε μέρα τη ζωή μου»

Αναρωτιόμαστε ξανά ποιό μήνυμα ήταν πιο δυνατό. Οι αναγνωσμένες σελίδες ή το κομμάτι που μόλις ακούσαμε. Αλλά στην πραγματικότητα και αυτό ακόμη είναι ένα ψευδοερώτημα και όχι μόνο γιατί οι στίχοι δεν κινητοποιούν πια τις μάζες που έγραφε ο ποιητής. Το τραγούδι παιγμένο απ’ τις ραδιοφωνικές συχνότητες, ανάμεσα σε χιλιάδες μελωδίες και διαφημίσεις, θα φτάσει στον ακροατή μισό, πετσοκομμένο, χλιαρό. Τοποθετημένο σε μια λίστα κάποιου player, 3 MB κρυμμένα στο χάος των Giga,  κινδυνεύει να χάσει όλα τα db του. Για να το ακούσεις πλέον απαιτείται διπλή και τριπλή προσπάθεια, διπλάσιος και τριπλάσιος χρόνος.

Εξάλλου τελευταία σε συζητήσεις ακούω τα γνωστά σχόλια, για ότι έφτασε η τέχνη πλέον να μιλάει μόνο στις ίδιες διακόσιες κυρίες που ανακυκλώνονται στις θεατρικές παραστάσεις ή στο εναλλακτικό κοινό που περισσότερο ονειρεύεται ένα περίεργο κοκτέιλ ή ένα πρωτάκουστο ρεμίξ, παρά έναν νέο κόσμο. Υπερβολές, το ζήτημα δεν είναι ποιοί παρακολουθούν, αλλά πώς φτάσαμε τελικά κάθε συγκίνηση που εκκινεί από ένα στίχο να περνάει ξώφαλτσα και να χωνεύεται εύκολα σαν αέρας κοπανιστός.

Αλλά το αδιέξοδο στο οποίο οδηγήθηκα το Σάββατο φανερώνεται σε όλο του το μεγαλείο μόνο αν αντιληφθώ ότι και η δική μου κριτική στην παρέμβαση, πάλι με όρους θεάματος σχολιάζει.