ιδέες για σενάρια – Χαμιντουλάν Ναζαφί

Ο σεναριογράφος, γεμάτος φαντασία και ευαισθησία, που θα επιχειρούσε να δείξει σε μια ταινία μικρού μήκους τον πάτο προς τον οποίο κινούμαστε με μεγάλες ταχύτητες, ηττήθηκε απ’ την ιλιγγιώδη πραγματικότητα. Οι συμβολισμοί ξεπερνούν τα όρια. Παιδί 15 χρονών, μετανάστης χωρίς χαρτιά, ψάχνει νύχτα στα σκουπίδια για φαγητό ή ότι άλλο, σκοτώνεται από βόμβα που σκάει στα χέρια του, βόμβα που πιθανότατα τοποθετήθηκε από κάποια ομάδα που αυτοπροσδιορίζεται ως επαναστατική οργάνωση. Ακόμη υπήρξε ασυνεννοησία σχετικά με ένα τηλεφώνημα σε τηλεοπτικό κανάλι (γιατί οι βόμβες, το μακελειό και οι υποψηφιότητες ανακοινώνονται πλέον στα κανάλια). Τέλος κάποιοι υπαινίσσονται ότι υπεύθυνη μπορεί να είναι κάποια ακροδεξιά οργάνωση. Η λέξη που έρχεται στο μυαλό είναι συνέπεια. Το παιδί σκοτώθηκε από τον πιο συνεπή σύντροφο που γνώρισε στην ζωή του. Με βόμβες συνομίλησε στην πατρίδα του, με θάλασσες και λαθρέμπορους στην διαδρομή, με μπάτσους, σκουπίδια και αδιάφορους στον προσωρινό προορισμό του. Ήταν ταγμένο στη βία, όπως και πολλοί ακόμη που μοιράζονται την ίδια τύχη, τύχη που τους έχει επιφυλάξει μια συγκεκριμένη κοινωνία. Εμείς κι ο υπόλοιπος αναπτυγμένος κόσμος. Κατά κάποιο τρόπο λοιπόν και σε αντίθεση με το Γρηγορόπουλο, του οποίου η δολοφονία υπήρξε μια παρέκκλιση, ένας εντελώς έξω απ’ τα αναμενόμενα σκοτωμός, η ζωή του συγκεκριμένου παιδιού έμοιαζε να περιμένει, με κάποια περιέργεια, τον τρόπο που θα τελείωνε.

***

Αυτό που ο σεναριογράφος επιλέγει όμως ως λύση του δράματος είναι εντελώς εξοργιστικό και ως ένα σημείο καθηλωτικό. Αν όντως είναι κάποια επαναστατική οργάνωση, τότε μπορούμε να αρχίσουμε να αντιλαμβανόμαστε ότι σε αυτό το έργο κάθαρση δεν υπάρχει, δεν προβλέπεται. Η ιδεολογία είχε ήδη φανεί έτσι κι αλλιώς από το περιστατικό της Αγ. Παρασκευή, όσο και απ’ την επιλογή του εχθρού. Μαζί μας ή εναντίον μας, αστός ή επαναστάτης. Επαναστάτης που επιθυμεί όχι να ανατρέψει την εξουσία, αλλά να αντικαταστήσει τον εξουσιαστή. Τακτική που δεν ανατρέπει τους τρόπους του συστήματος αλλά αγκαλιάζει όλες ανεξαιρέτως τις πρακτικές του. Φρασεολογία και λογική που βαδίζει στον ίδιο δρόμο με αυτόν που υποτίθεται ότι εχθρεύεται. Εμπρός λοιπόν ας σκορπίσουμε τον τρόμο. Ας καθηλώσουμε τους πάντες, αφού έτσι κι αλλιώς η επανάσταση θα γίνει για μερικούς θαρραλέους και πρωτοπόρους. Προσοχή όχι από, για. Ο υπόλοιπος κόσμος είναι αυτή η αποκρουστική μάζα του ρουσφετιού και της καβάντζας. Του ΠΑΣΟΚ και της ΝΔ. Ο υπόλοιπος κόσμος ας πέσει κάτω απ’ τα πυρά, δικά μας ή του εχθρού. Ποιος σας είπε ότι θέλουμε να αλλάξουμε τον κόσμο επειδή θέλουμε κοινωνική δικαιοσύνη, ελευθερία, αλληλεγγύη για όλους; Ξέρουμε τί δεν θέλουμε. Και ξέρουμε ότι ο σκοπός αγιάζει τα μέσα.

***

Οι τέτοιοι επαναστάτες όμως, πετυχαίνουν κάτι πολύ περισσότερο απ’ το να μας τρομοκρατήσουν. Μας καθηλώνουν. Δίνουν ξανά το λόγο στους επαγγελματίες πολιτικούς, κάνοντας την καλύτερη δυνατή πάσα ώστε να ακούσουμε ωκεανούς ηθικολογίας και μια ατέλειωτη γλίτσα δημοκρατικής αοριστολογίας. Ύστερα αποκαθηλώνουν τις λέξεις. Επανάσταση σημαίνει τρομοκρατία, ιδεολογία σημαίνει βία, δικαιοσύνη σημαίνει οφθαλμός αντί οφθαλμού. Ξέραμε ότι αυτά τα πίστευε η πλειοψηφία των βουλευτών. Δεν ξέραμε ότι είχαν πείσει και τους πολίτες αυτής της χώρας.

***

Ακούω συνεχώς ότι χρειαζόμαστε καλύτερη αστυνομία ή σχέδιο ή ότι στην συγκεκριμένη περίπτωση δεν ερεύνησε σωστά η ελ.ας κλπ. Η έκρηξη μιας βόμβας είναι ένα καθαρά κοινωνικό ζήτημα. Ο έλεγχος είναι αδύνατος και ούτως ή άλλως απρόσφορος.

***

Άλλη μια στιγμή αγανάκτησης έρχεται ας πούμε όταν βλέπεις πρώτη φορά «το όνομα του πατρός». Όταν η ταινία μεταφέρεται στην πραγματικότητα με τον τίτλο «μάριος ζ.» ή «ζαρντινιέρα» (ή ας το πούμε με τον πιο τραγικό τίτλο «Αμάρυνθος») το έδαφος δεν μπορεί παρά να παρουσιάζει ρωγμές τέτοιες που θα προκαλούσε ένας σεισμός 7 ρίχτερ. Μπορείς να λες, ότι θα σταθούμε αλληλέγγυοι, ότι θα πάρουμε καλό δικηγόρο, ότι θα κάνουμε καμπάνια στα μέσα, ότι θα παλέψουμε να βελτιώσουμε το σύστημα απονομής δικαιοσύνης. Το ζήτημα όμως παραμένει ότι οι ενέργειες αυτές είναι μια βία ανεξέλεγκτη και ζωντανή. Μπορείς να λες ότι θα καταθέσουμε νομοσχέδια, ότι θα εκδημοκρατίσουμε την αστυνομία ή το δικαστικό σώμα, αλλά κατά βάθος το ξέρεις. Στην δημοκρατία που ζούμε αυτές οι βιαιότητες είναι αποδεκτές από τους από πάνω και ως ένα σημείο και από τους από κάτω. Συμβαίνουν κάθε μέρα και είτε το θέλουμε είτε όχι, κανείς δεν μπορεί να πείσει για το αντίθετο κάποιον που θα πει: «το σύστημα δεν αποτυγχάνει, δεν κάνει λάθος σ’ αυτές τις περιπτώσεις. Απλά λειτουργεί». Δεν αναφέρομαι καν στη νομιμοποιημένη βία που ασκεί η πολιτεία στους μετανάστες. Σε ονομάζω παράνομο και λαθραίο, σε βάζω σε μια βάρκα, σε τρομοκρατώ, σε χτυπάω, σε γκετοποιώ, σε συζητάω στα πάνελ και τη βουλή. Φυσικά και δεν κατήργησα ποτέ τη δουλεία, απλά χρειαζόμασταν μαύρους ηθοποιούς στο Χόλυγουντ. Η βία είναι παροιμιώδης και μόνο ένα ελάχιστο κομμάτι της αποτελείται από αυτό που κάποιοι ονομάζουν επαναστατική βία.

***

Για να τελειώνουμε. Όποιος επιλέγει να παίξει με το αίμα και τις ζωές σήμερα κινδυνεύει να έχει τις ίδιες αφετηρίες με την κρατούσα ιδεολογία που κυριαρχεί στις συνόδους κορυφής και τα οικονομικά fora. Καταλαβαίνει από ισχύ και επικράτηση, όχι από ζωή. Και οι δύο επιδεικνύουν μια ελαφρότητα στον τρόπο που αντιμετωπίζουν την ανθρώπινη ζωή. Και οι δύο είναι αγαπημένα παιδάκια του ίδιου πατερούλη και του ίδιου Νόμου. Παρόλα αυτά όποιος επιμένει να ακούει όσους μιλάνε απ’ τα έδρανα της βουλής, κάνει ένα εξίσου χοντρό λάθος. Οι ληστείες, οι βόμβες και οι σπασμένες βιτρίνες ας βαραίνουν όσους χαμογελούν κάνοντας δηλώσεις σε σοβαρούς και ψύχραιμους δημοσιογράφους.